Robert Harris – Μοναχο

Πρωτότυπος τίτλος: Robert Harris – Munich (2017)

Εκδόσεις Ψυχογιός

Μετάφραση: Χρύσα Μπανιά

Έτος ελληνικής έκδοσης: 2018

Σελίδες: 376

ΣΥΝΟΨΗ

1938. Ο Χίτλερ επιδιώκει προσάρτηση της Σουδητίας. Οι Βρετανοί θέλουν εκεχειρία με την ταχύτατα αναπτυσσόμενη γερμανική δύναμη. Στις διαπραγματεύσεις που θα γίνουν στο Μόναχο συμμετέχουν και δυο παλιοί γνώριμοι από την Οξφόρδη, που έχουν έξι χρόνια να συναντηθούν. Οι δύο άνδρες, για διαφορετικούς λόγους και με διαφορετικούς στόχους, θα πρέπει να συνεργαστούν, όταν την ίδια στιγμή το μέλλον της κεντρικής Ευρώπης διακυβεύεται σε μια συνάντηση ηγετών.

---------------------------------

Ο Robert Harris καταπιάνεται εδώ με ένα προσφιλές του θέμα, αναφορικά δηλαδή με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όμως στο Μόναχο πηγαίνουμε πριν τον πόλεμο, σε όλο εκείνο το κλίμα όπως διαμορφωνόταν λίγο πριν το ξέσπασμα. Σημείο αναφοράς είναι η περίφημη Συνδιάσκεψη του Μονάχου που κατέληξε στην αντίστοιχη συμφωνία.

Το Μόναχο είναι λοιπόν ένα ιστορικό μυθιστόρημα με ιστορική και πολιτική ακρίβεια, χωρίς να απουσιάζει η λογοτεχνική υφή στην έκφραση και το ύφος. Πίσω στο 1938 λοιπόν, κινούμαστε μεταξύ Αγγλίας και Γερμανίας, σε μια συγκυρία που μύριζε μπαρούτι.

Ο Harris είναι κι εδώ ιστορικά συνεπής. Συμμετέχοντες στην συνδιάσκεψη ήταν και στην πραγματικότητα ο Τσάμπερλεν, ο Νταλαντιέ, ο Χίτλερ κι ο Μουσολίνι. Οι άμεσα ενδιαφερόμενοι Τσεχοσλοβάκοι τέθηκαν στο περιθώριο, γεγονός στο οποίο στέκεται κι ο Harris. Εξίσου καλά αποδίδεται και το περιβάλλον της εποχής, το οποίο δίνεται με λεπτομερείς περιγραφές και όμορφες απεικονίσεις.

Την πλοκή την παίρνουν εναλλάξ στις πλάτες τους δύο χαρακτήρες, ο Βρετανός Χιου Λέγκατ και ο Γερμανός Πολ Χάρτμαν. Και οι δύο θα ακολουθήσουν την διπλωματική αποστολή και θα προσπαθήσουν να την επηρεάσουν κατά κάποιον τρόπο. Στο πρώτο μισό του βιβλίου, πριν δηλαδή την συνάντηση των δύο αποστολών, η αφήγηση κινείται από τον έναν στον άλλον. Στο δεύτερο μισό που οι Βρετανοί μεταβαίνουν στη Γερμανία, οι δύο άνδρες αλληλεπιδρούν και προσπαθούν μάταια να χειραγωγήσουν τα πράγματα.

Το πρόβλημα που εντοπίζω σε τούτο το ιστορικό μυθιστόρημα είναι πως παραείναι ιστορικό. Κι εξηγούμαι. Η πλοκή του βιβλίου είναι η συνδιάσκεψη του Μονάχου. Αυτό. Ανησυχία - πολιτικοί τριγμοί – κάλεσμα για συνομιλίες – συνδιάσκεψη – συμφωνία. Τέλος. Η μυθοπλασία γύρω από τα ιστορικά γεγονότα είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Οι ενδιάμεσες σελίδες γεμίζουν με παράθεση τηλεγραφημάτων, μηνύματα και τελεσίγραφα που μεταφέρονται από τον έναν στον άλλον, μια αίσθηση διπλωματίας και ένα κεφάλαιο για να αφηγηθεί ο συγγραφέας πώς επιβιβάστηκε η βρετανική αποστολή στο αεροπλάνο. Αν εξαιρέσουμε την μυθοπλαστική αλληλεπίδραση των δύο γνώριμων διπλωματών, το Μόναχο θα μπορούσε να είναι ένα ιστορικό βιβλίο.

Το δεύτερο χαρακτηριστικό που κλώτσησε μέσα μου ήταν η εξιδανίκευση του Βρετανού πρωθυπουργού Τσάμπερλεν. Ο Χίτλερ είναι κακός κι ο Μουσολίνι το τσιράκι του. Δεδομένο. Αλλά η περιγραφή του πόσο δημοφιλής ήταν ο Τσάμπερλεν στη Γερμανία και πώς αποθεωνόταν κάθε φορά από τον λαό κουράζει με την συχνότητα με την οποία εμφανίζεται. Επίσης, ο Τσάμπερλεν δεν ήταν ο μεγάλος ειρηνοποιός που παρουσιάζεται από τον Harris (και από τη μεγαλύτερη μερίδα του τύπου της εποχής, για να λέμε την αλήθεια). Διάσπαρτα στο βιβλίο αναφέρεται πόσο υπέρμαχος της καθολικής ειρήνης είναι ο Τσάμπερλεν. Αλλά η προσάρτηση της Σουδητίας δεν ήταν μια διπλωματική επιτυχία του Βρετανού πρωθυπουργού, αλλά περισσότερο ένας διπλωματικός ελιγμός για τα συμφέροντα της Βρετανίας εκείνη τη δεδομένη στιγμή. Μια ολόκληρη περιοχή θυσιάστηκε, για να γίνουν τα χατίρια στον Χίτλερ. Κι όσο καλομαθαίνεις κάποιον τόσο σου κάθεται στο σβέρκο. Έναν χρόνο αργότερα φάνηκαν και τα αποτελέσματα της Συμφωνίας του Μονάχου.

Οπότε στο δια ταύτα, έχουμε ένα βιβλίο ιστορικά ακριβές, υπερβολικά “αγγλόφιλο” με ελάχιστη λογοτεχνική πλοκή πέραν της ωραίας αφήγησης. Πράγμα που μας κάνει ένα αργό, επίπεδο και βαρετό μυθιστόρημα. Ένα καλό ιστορικό βιβλίο γράφει τα ίδια και σε λιγότερες σελίδες.

ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΩ; Μόνο αν είσαι die hard fan του ιστορικού μυθιστορήματος και ιδίως εκείνης της εποχής στην οποία αναφέρεται το Μόναχο.