Oscar Wilde - Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι

Τίτλος πρωτότυπου: Oscar Wilde - The Picture of Dorian Gray (1890)

Εκδόσεις Εμπειρία Εκδοτική

μετάφραση: Αναστασία Τρουλάκη

Έτος ελληνικής έκδοσης: 2016

Σελίδες: 290

ΣΥΝΟΨΗ

Ο Ντόριαν Γκρέι είναι ένας όμορφος νεαρός που ψάχνει την ταυτότητά του. Όταν ο Μπάζιλ Χόλγουορντ ζωγραφίζει το πορτρέτο του, ο Ντόριαν θα έρθει σε επαφή με τον Λόρδο Χένρι Γουότον, φίλο του ζωγράφου, και σαγηνεύεται από την προσωπικότητα και την κοσμοθεωρία του. Ο Λόρδος Χένρι θεωρεί ότι το μόνο πράγμα στην ζωή άξιο αναζήτησης είναι η ομορφιά και η ολοκλήρωση των αισθήσεων. Συνειδητοποιώντας ότι μια μέρα η ομορφιά κι η νιότη θα χαθεί, ο Ντόριαν εύχεται να γεράσει το πορτρέτο του αντί για αυτόν. Η ευχή του Ντόριαν εκπληρώνεται και, καθώς ο νεαρός βυθίζεται όλο και περισσότερο σε μία έκλυτη ζωή ακολασίας, το πορτρέτο αντανακλά τον αντίκτυπο που έχει κάθε πράξη στην ψυχή.

Για Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι το έχεις ακούσει. Και για τον Όσκαρ Ουάιλντ. Υποθέτεις ότι είναι αντάξιο του ονόματός του. Το έχεις κάπως στη συνείδησή σου ως ένα εμβληματικό έργο της κλασικής λογοτεχνίας. Ωστόσο, δεν το έχεις διαβάσει και δεν μπορείς να προσδιορίσεις με σχετική ασφάλεια την ηλικία του. Αν κάνω λάθος, μπράβο σου. Επειδή όμως μάλλον δεν κάνω, μην το παίρνεις προσωπικά. Συμβαίνει με όλα τα έργα κλασικής λογοτεχνίας. Και συμβαίνει στον καθέναν μας.
     Είναι αυτό το παράξενο πράγμα που συμβαίνει με την παγκόσμια κλασική λογοτεχνία. Είναι περισσότερο κατ’ όνομα γνωστή. Είτε γιατί πολλές φορές ως αναγνώστες φοβόμαστε να την αγγίξουμε, είτε γιατί τη θεωρούμε απροσδιόριστα βαριά, είτε γιατί δεν φιγουράρει στις μηνιαίες λίστες με τα ευπώλητα βιβλία, είτε για οποιονδήποτε άλλο λόγο, τα εκτιμούμε, αλλά δεν τα τιμούμε.
     Κι όμως, τα έργα της κλασικής λογοτεχνίας δεν σε απογοητεύουν ποτέ. Όχι γιατί κέρδισαν μια θέση στο πάνω ράφι της λογοτεχνικής βιβλιοθήκης και της ιστορίας, αλλά γιατί όσες φορές κι αν τα διαβάσεις παραμένουν δυνατά κι αναλλοίωτα. Ξέρεις κάθε πτυχή της πλοκής, αλλά κάθε φορά τα διαβάζεις σαν να πρόκειται για την πρώτη. Κι αυτό χρειάζεται κάτι περισσότερο από μια καλή συγγραφική ματιά.
     Οπότε να μια ευκαιρία να μιλήσουμε λίγο και γι’ αυτό. Και για να είμαι ειλικρινής, δεν ξέρω αν υπάρχει κάτι που δεν έχει γραφτεί για το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι.

Το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι είναι μια δραματική νουβέλα που εκδόθηκε αρχικά το 1890. Οι εκδότες αφαίρεσαν ένα μέρος του κειμένου εν αγνοία του συγγραφέα, για να μην σκανδαλίσουν το κοινό της εποχής. Ωστόσο, ακόμη κι έτσι, το κοινό εξοργίστηκε και οι κριτικοί το απέρριψαν. Ο Ουάιλντ αφαίρεσε αρκετά επίμαχα αποσπάσματα και πρόσθεσε νέα (εφτά κεφάλαια) σε έκδοση του 1891. Στην πραγματικότητα είναι το μόνο μυθιστόρημα του Ουάιλντ. Στην Ελλάδα έχουν πέσει στην αντίληψή μου 11 διαφορετικές εκδόσεις.

Αν και έχει έντονη την αισθητική της βικτοριανής Αγγλίας, το Πορτρέτο ανήκει σε κάθε εποχή. Ο Ντόριαν είναι ένας χαρακτήρας που το ασυνείδητό μας θα ήθελε κάπου κάπου να του μοιάζει. Ένας άνθρωπος ανερμάτιστος, που βρήκε στο πορτρέτο του το alter ego του. Μια πεισιθάνατη διάθεση και σκοτεινή ατμόσφαιρα γοτθικού μυθιστορήματος. Και κάπου στο βάθος φόντο ο Φάουστ. Και το δυνατό χαρτί του βιβλίου δεν είναι αυτά. Είναι το φιλοσοφικό πέπλο που έρχεται και τα ντύνει.

Η ιστορία του Ντόριαν Γκρέι είναι μια πραγματεία στην ανθρώπινη φύση. Θα μπορούσε να είναι μια φιλοσοφική θεώρηση της ηθικής που προσπαθεί μέσα από τη ρευστότητά της να δικαιολογήσει τις πράξεις των ανθρώπων και τις συνέπειες στις ζωές των άλλων. Έτσι, τα ερωτήματα διαδέχονται το ένα το άλλο: πόσο σημαντική είναι η εξωτερική εικόνα σε σχέση με τις ηθικές αξίες; Πόσο έτοιμος είναι ο άνθρωπος να σηκώσει το βάρος της ευθύνης και να πληρώσει το τίμημα των πράξεών του; Πού σταματά η ανθρώπινη ματαιοδοξία; Και ποια είναι η διαφορά του σωστού και του ευχάριστου; Πώς θα ζούσαμε τη ζωή μας εάν δεν υπήρχε ο φόβος του θανάτου; Και πώς είναι η ανθρώπινη φύση, αν χωριστεί από τη συνείδηση;

Είμαι τύπος που δεν σημειώνει πάνω στα βιβλία, που δεν υπογραμμίζει και δεν τσακίζει τη σελίδα. Χρησιμοποιώ σελιδοδείκτες και προσέχω τα εξώφυλλα. Εδώ δεν γινόταν. Οι διάλογοι είναι τόσο ουσιαστικοί και μεστοί περιεχομένου που δεν γινόταν να μην μαρκάρω τις σελίδες. Κάποιες φράσεις είμαι σίγουρος ότι τις έχω πετύχει ως αποφθέγματα στο διαδίκτυο ή quote από δω κι από κει. Ιδίως οι διάλογοι μεταξύ Ντόριαν και Χένρι είναι απόλαυση. Ακόμα και κρίσεις που δεν σου αρέσουν ή δεν σε συμφέρουν, έχουν μια μεγάλη δόση αλήθειας που δεν μπορείς να παραβλέψεις. Γι’ αυτό τελικά το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι είναι ένα μάθημα ζωής. Κυνικό, σκληρό, αληθινό, αλλά πάντως μάθημα.

Όταν πρωτοκυκλοφόρησε, το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, χαρακτηρίστηκε χυδαίο και προκλητικό. Ο Όσκαρ Ουάιλντ κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε ως ομοφυλόφιλος, ενώ το έργο του στιγματίστηκε ως έκφυλο κι ανήθικο. Το εν λόγω μυθιστόρημα χρησιμοποιήθηκε ως τεκμήριο εναντίον του Ουάιλντ σε δίκη το 1895. Εξάλλου, θα βρεις πράγματα που έχουν χαρακτηριστεί ή έχουν υπονοηθεί ως χυδαία. Αλλά δεν είναι. Την απάντηση την δίνει ο Όσκαρ Ουάιλντ στις σελίδες του βιβλίου: “τα βιβλία που οι άνθρωποι θεωρούν χυδαία είναι εκείνα που δείχνουν τη δική τους χυδαιότητα”.

ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΩ; Οπωσδήποτε. Καταλαβαίνεις γιατί κάποια έργα είναι κλασική λογοτεχνία. Δεν χρειάζεται να το ακούσεις από μένα, αλλά είναι αριστούργημα.

βαθμολογία: 95/100

[γιατί πρέπει να ελπίζω ότι υπάρχει κάτι ακόμα καλύτερο να διαβάσω]

σχετικές αναρτήσεις:

Ο μαύρος γάτος