Khalil Gibran - Ο Προφητης

Πρωτότυπος τίτλος: Khalil Gibran – The Prophet النبي (1923)

Εκδόσεις Γνώση

Μετάφραση: Αντώνης Μπίκος

Έτος ελληνικής έκδοσης: 2014

Σελίδες: 125

ΣΥΝΟΨΗ

Μετά από 12 χρόνια παραμονής στην Ορφάλη, ο προφήτης Αλ-Μουσταφά αποφασίζει ότι έκλεισε ο κύκλος και πρέπει να αναχωρήσει. Πριν την αναχώρησή του τον συναντούν στο λιμάνι οι κάτοικοι της περιοχής και τον εκλιπαρούν να μείνει. Αφού δεν καταφέρνουν να τον πείσουν, του ζητούν συμβουλές για διάφορα θέματα, τις οποίες εκείνος τους δίνει απλόχερα, αλλά με αλληγορικό, σχεδόν ποιητικό, ύφος.

---------------------------------------

Ο λιβανέζος Khalil Gibran και ο προφήτης του έχει γνωρίσει παγκόσμια αναγνώριση από το 1923 που το έργο του εκδίδεται ξανά και ξανά. Υπολογίζεται ότι μόνο στις ΗΠΑ έχει ξεπεράσει τα 10 εκ. αντίτυπα. Έφτασε να πουλά 5.000 αντίτυπα τη βδομάδα σε όλο τον κόσμο. Η επιρροή του επεκτάθηκε μέχρι και στη μαζική κουλτούρα (τόσο του Προφήτη όσο και του Κήπου του Προφήτη, που ακολούθησε το 1933). Να, έναν συνειρμό με τον Προφήτη του Αρκά -άντε και με τον Κήπο του Προφήτη στο Metal Hammer- τον έκανες ήδη. Έγινε θεατρικό, σάτιρα και ταινία κινουμένων σχεδίων.

Ως προς το βιβλίο αυτό καθ’ αυτό στην Ελλάδα έχουν πέσει στην αντίληψή μου επανεκδόσεις από τον Μίνωα, τον Πατάκη, τη Διόπτρα και τη Γνώση (υποθέτω ότι υπάρχουν κι άλλες εκδόσεις). Κάποιες περιλαμβάνουν εικονογράφηση (αρκετά ενδιαφέρουσα αισθητικά τουλάχιστον).

Το βιβλίο αποτελείται από 26 μικρά κεφάλαια χωρισμένα ανάλογα με το θέμα για το οποίο ερωτάται ο προφήτης. Τέτοια θέματα είναι ο έρωτας, ο γάμος, η φιλία, ο θάνατος, η θρησκεία και άλλα. Δομικά ακολουθεί το μοτίβο του Έτσι Μίλησε ο Ζαρατούστρα του Νίτσε. Τα κεφάλαιο τιτλοφορούνται με τον ίδιο τρόπο. Μοιάζει επίσης και ο τρόπος προσέγγισης και πραγμάτευσης των θεμάτων, αν και η νιτσεϊκή σκέψη είναι απείρως πιο μπροστά και αρκετά πιο αφοριστική. καμία άλλη σύγκριση πέραν της μορφής δεν μου φαίνεται δόκιμη.

Ο τρόπος που δίνει ο προφήτης τις απαντήσεις είναι ποιητικός και λυρικός. Τα λόγια του έχουν αλληγορική σημασία και συχνά έρχονται σε αντίθεση με το κυρίαρχο δεδομένο. Ξεκινά λοιπόν καλά. Στα πρώτα κεφάλαια νιώθεις ότι έχει μια ουσιαστική σοφία από πίσω και σου δίνει την αίσθηση ότι προτείνει μια στάση ζωής.

Για αυτούς τους λόγους το μικρό αυτό βιβλιαράκι θεωρείται εμβληματικό. Αλλά για τους ίδιους λόγους δεν πρέπει να ενθουσιάζεται κανείς. Ζώντας στην εποχή της υπερπληροφόρησης και της ταχύτητας αποσπασματικών πληροφοριών, δεν είμαι βέβαιος πόσα έχει να προσφέρει σήμερα ο Χαλίλ Γκιμπράν. Τα θέματα προσεγγίζονται μέσα από σοφιστείες που μοιάζουν με τσιτάτα – τα οποία σαν να τα έχεις δει ήδη στα κοινωνικά δίκτυα. Ο λόγος είναι καθαρά αποφθεγματικός και άρα σχεδόν απονεκρωμένος από την βαθύτερη ουσία του. Εντελώς τυχαία: “Το όραμα ενός ανθρώπου δεν δανείζει τα φτερά του σε κάποιον άλλον” ή “Η ζωή κι ο θάνατος είναι σαν το ποτάμι και τη θάλασσα, που είναι ένα και το αυτό”. Τελεία. Αυτό. [τώρα -θα μου πεις- άλλοι έγιναν μεγάλοι και τρανοί με τσιτάτα, κι ένα δίκιο το έχεις]

Καταλαβαίνω ότι πριν 100 χρόνια μπορεί να έκανε αίσθηση. Ενδεχομένως στιγμιαία σήμερα να εντυπωσιάζει (πρόσκαιρα, γιατί μια μέρα αργότερα δε θυμάσαι τίποτα). Αλλά χαρακτηρισμοί όπως “εγχειρίδιο υπαρξιακής φιλοσοφίας”, “βιβλίο που σου αλλάζει τον τρόπος σκέψης”, “όλες οι απαντήσεις της ζωής” και άλλα παρόμοια μού φαίνονται υπερβολές και επιπολαιότητες. Υπάρχει γενικότερα μια τάση υπερεκτίμησης, που περισσότερο κακό παρά καλό κάνει στο εν λόγω βιβλίο.

ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΩ; Για αρχειακούς λόγους κυρίως. Στην αρχή θα νομίσεις ότι γίνεσαι σοφότερος, αλλά λίγα πράγματα θα σου έχουν μείνει μετά το τέλος του βιβλίου.