Ahmet Altan – Το Τελευταιο Παιχνιδι

Τίτλος πρωτότυπου: Ahmet Altan – Son Oyon (2013)

Εκδόσεις Ψυχογιός

Μετάφραση: Θάνος Ζαράγκαλης

Έτος ελληνικής έκδοσης: 2014

Σελίδες: 400

ΣΥΝΟΨΗ (από το οπισθόφυλλο)

Ένας άντρας, συγγραφέας στο επάγγελμα, εγκαθίσταται σε μια παραλιακή κωμόπολη, χωμένη ανάμεσα σε πικροδάφνες και ελαιώνες, γεμάτη ευωδιά από γιασεμί και αγιόκλημα. Παρά την ειδυλλιακή ομορφιά του, ο τόπος είναι ένα ηφαίστειο που κοχλάζει. Οι δύο πλουσιότερες οικογένειες μάχονται να αποκτήσουν τον έλεγχο της περιοχής. Και θα το καταφέρει όποια αποκτήσει και την κυριότητα του λόφου στην κορυφή του οποίου είναι χτισμένη μια παλιά εκκλησία. Ο θρύλος λέει πως κάτω απ’ την εκκλησία κρύβεται ένας αμύθητος θησαυρός. Ο ήρωάς μας παρατηρεί τους κατοίκους να συνωμοτούν, να κατηγορούν, να διαψεύδουν, να ποθούν και να φοβούνται, να κρύβουν απεγνωσμένα μυστικά, να μη διστάζουν να σκοτώσουν. Ο ίδιος είναι ανήμπορος να αντισταθεί στη γοητεία μιας παράξενης γυναίκας που δηλώνει ερωτευμένη με τον Δήμαρχο αλλά υποκύπτει στην επίμονη πολιορκία του. Όταν έρθει η «ημέρα της κρίσεως» και όλοι ανοίξουν τα χαρτιά τους, τίποτε δε θα είναι πια το ίδιο.

--------------------------------------

Ο Τούρκος συγγραφέας Αχμέτ Αλτάν απελευθερώθηκε μόλις τον Απρίλιο του 2021, έπειτα από τέσσερα και βάλε χρόνια κράτησης από το καθεστώς Ερντογάν. Είχε προηγηθεί καταδίκη της Τουρκίας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ο Αλτάν κατηγορήθηκε για συμμετοχή στο αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Ο ίδιος αρνήθηκε κάθε εμπλοκή. Ωστόσο, επιβαρυντική για τον συγγραφέα ήταν η πάγια θέση του υπέρ των δικαιωμάτων του κουρδικού λαού. Αυτό αρκούσε για να κατηγορηθεί για “συνειδητή συνέργεια τρομοκρατικών ενεργειών”. Άνθρωπος προοδευτικός και αντιμιλιταριστής, σήμερα στα 71 του είναι από τους σημαντικότερους και δημοφιλέστερους Τούρκους συγγραφείς. Από το κελί της φυλακής έγραψε το Δεν θα δω τον κόσμο ξανά, που κυκλοφόρησε σε 17 χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα), αλλά όχι στην Τουρκία, καθώς ο ίδιος ο Αλτάν φοβόταν για την τύχη του εκδότη του. Αξιομνημόνευτη είναι η φράση του μέσα από την φυλακή τον Σεπτέμβριο του 2017: “Μπορεί να έχουν την δύναμη να με φυλακίσουν, αλλά κανείς δεν μπορεί να με κρατήσει στη φυλακή – είμαι συγγραφέας”.

Και δοθέντων των παραπάνω, πάμε στο Τελευταίο Παιχνίδι. Ένας συγγραφέας εγκαθίσταται σε μια κωμόπολη, το όνομα της οποίας δεν γνωρίζουμε ποτέ. Εκεί λυμαίνονται τον δημόσιο βίο δύο φατρίες που στόχο έχουν η μία την εξόντωση της άλλης. Πάντως όλοι οι κάτοικοι έχουν αποδεχθεί την κόντρα μεταξύ των οικογενειών και την σύγκρουση συμφερόντων, αλλά ακόμη περισσότερο έχουν πειστεί ότι στην εκκλησία του λόφου βρίσκεται κρυμμένος ένας αμύθητος θησαυρός. Ο συγγραφέας-πρωταγωνιστής αφηγούμενος την ιστορία σε α’ πρόσωπο στέκεται ψυχρός παρατηρητής των αντεγκλήσεων και των δραματικών εξελίξεων. Γύρω του θα τραβήξει το ενδιαφέρον των δύο ηγετών, αλλά και ιδιότυπων γυναικών.

Συχνά θα δούμε τον κεντρικό ήρωα-αφηγητή να απευθύνεται στον θεό, τον οποίο θεωρεί “συνάδελφο”, συγγραφέα. Αναζητά απαντήσεις, αμφισβητεί και διαφωνεί. Σε γενικές γραμμές, η πλοκή περιστρέφεται γύρω από την παράξενη ερωτική σχέση του συγγραφέα με την Ζουχάλ, η οποία εμπλέκεται και με τον Μουσταφά, τον δήμαρχο και ηγέτη της μιας φατρίας. Μέσα από αυτό το ειδύλλιο θα φτιαχτεί το υπόστρωμα για να ξεδιπλωθεί πάνω του όλη η κοσμοαντίληψη και η διεσπασμένη ταυτότητα του πρωταγωνιστή. Η απεύθυνση προς τον θεό έχει κάποιο φιλοσοφικό υπόβαθρο, αφού κυρίως περιστρέφεται γύρω από το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης και της αυτενέργειας (ή μη) του ανθρώπου σε ένα ήδη γραμμένο μυθιστόρημα. Ίσως Το Τελευταίο Παιχνίδι να φωτίζει και μια πλευρά της τούρκικης επαρχίας.

Αλλά δεν κατάφερε να με κρατήσει όσο θα ήθελα. Είχε σκαμπανεβάσματα, ενώ σε αρκετά σημεία χώλαινε λόγω της φλυαρίας. Ίσως να με κούρασε η εξιδανίκευση του συγγραφέα, ο οποίος παρουσιάζεται ως το σκοτεινό αντικείμενο του πόθου. Ίσως να έπρεπε να είναι εκατό σελίδες μικρότερο. Για ένα (όχι μικρό) μέρος η πλοκή πάει με βήμα σημειωτόν. Έτσι, δεν με κέρδισε ούτε με έκανε να γυρνάω τις σελίδες με αγωνία. Στο τέλος, δεν κατάλαβα πού ήθελε να το πάει ο Αλτάν.

Το γράψιμο είναι πολύ καλό, δεν θα μπορούσα να διαφωνήσω σ’ αυτό. Καλή και ρέουσα μετάφραση, κάποιες όμορφες εικόνες, ακόμη και αρκετή δόση λυρισμού. Οι περιγραφές σεξ ήταν κάπως αμήχανες και οι χαρακτήρες όχι τέτοιοι ώστε να μπορώ να ταυτιστώ μαζί τους. Πάντως, μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη του Αλτάν σχετικά με Το Τελευταίο Παιχνίδι το 2014 μπορείτε να βρείτε εδώ.

ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΩ; Αν σου αρέσουν τέτοιου είδους βιβλία, με αρκετή δόση ρομαντισμού, κάποτε σεξ, κάποτε ανομολόγητες επιθυμίες, συσκευασμένες σε ένα πέπλο μυστηρίου και λίγη ηθογραφία, ναι. Αν αποκλείεις κάτι από τα παραπάνω, δεν θα το ευχαριστηθείς.

βαθμολογία: 60/100