Unorthodox (miniseries, 2020-)

Μίνι σειρά, δράμα

Σεζόν 1 (2020-)

Διάρκεια επεισοδίου: 55’

Χώρα παραγωγής: ΗΠΑ, Γερμανία

Πρωταγωνιστούν: Shira Haas, Jeff Wilbusch,Amit Rahav, Alex Reid, Ronit Asheri, Gera Sandler

ΣΥΝΟΨΗ

Μια 19χρονη, η Έστερ Σαπίρο, έχει παντρευτεί με προξενιό τον Γιάνκι. Οι δυο τους μένουν σε μια συνοικία της Νέας Υόρκης, έναν συνοικισμό Χασιδιστών, υπερ-ορθόδοξων Εβραίων, που λειτουργεί ως ένα κλειστό σύνολο με δικούς του κανόνες. Η Έστερ γρήγορα θα συνειδητοποιήσει ότι δεν έχει θέση σε μια τέτοια κοινωνία, όπου το γυναικολογικό της πρόβλημα αντιμετωπίζεται ως μίασμα και την τοποθετεί στην κατώτερη κλίμακα αφήνοντάς την έρμαιο στις υποτιμητικές και προσβλητικές διαθέσεις της κοινότητας. Έτσι, φεύγει για το Βερολίνο. Όμως η κοινότητα υπό τις εντολές του ραβίνου δεν έχει σκοπό να την αφήσει έτσι.

Στάσου μια στιγμή κι αναρωτήσου: θα εγκατέλειπες ποτέ την κοινότητά σου; Κι όταν λέω κοινότητα, εννοώ τους φίλους, τους γονείς, τους ανθρώπους με τους οποίους μεγάλωσες ή ενδεχομένως την εργασία σου. Θα έφευγες κρυφά, χωρίς να πεις τίποτα, από την χώρα για να πας σε μια άλλη ήπειρο; Και μάλιστα χωρίς καθόλου εισοδήματα, δεξιότητες, μόρφωση ή προοπτικές;

Ούτε εγώ. Κράτα λοιπόν αυτό προς το παρόν.

Οι Χασιδιστές (ή Χασιδικοί, δεν είμαι σίγουρος) Εβραίοι είναι μια κοινότητα υπερ-ορθόδοξων Εβραίων που μάχεται για την διάσωση του δόγματος. Η κοινότητα δημιουργήθηκε αρχικά από διασωθέντες του Ολοκαυτώματος και τους απογόνους τους. Μένει πιστή στην Τορά κι επιμένει σε έναν τρόπο ζωής κοντά στις πατροπαράδοτες αξίες του 18ου αιώνα, πριν (ή μάλλον: σε αντίθεση με) τον εβραϊκό διαφωτισμό. Έτσι, η κοινότητα μένει αποκλεισμένη από τον εξωτερικό κόσμο, δεν έχει επαφές με την τεχνολογία, παρουσιάζει ομοιομορφία στο ντύσιμο, ενώ η διάκριση των δύο φύλων είναι απόλυτη. Οι άνδρες λαμβάνουν σχετική μόρφωση (που σχετίζεται με τη θρησκεία) και οι γυναίκες στερούνται πολλών δικαιωμάτων, διδάσκονται μόνο οικιακή οικονομία και προορισμός τους είναι να γίνουν μητέρες. Κάθε νεογέννητο έρχεται να αναπληρώσει μια ανθρώπινη απώλεια του Ολοκαυτώματος. Η μητρότητα λοιπόν είναι ιερό καθήκον. Γι’ αυτό κάθε αδυναμία της γυναίκας να αποκτήσει παιδί αντιμετωπίζεται σαν θεϊκή τιμωρία.

Ως κλειστό σχήμα λοιπόν η κοινότητα των Satmar της Νέας Υόρκης παρουσιάζει στοιχεία σέχτας, από την οποία είναι πολύ δύσκολο να ξεφύγει κανείς. Εξάλλου, τα μέλη της μεγαλώνουν με την ιδέα ότι ο έξω κόσμος είναι επικίνδυνος και διεφθαρμένος, κι όποιος επιχειρήσει να αντιτεθεί στα προστάγματα της κοινότητας θα υποστεί τεράστιες συνέπειες από την οργή του θεού. (ναι κι εγώ σκέφτηκα ότι κάπως έτσι ο Κυνόδοντας έρχεται πιο κοντά στον ρεαλισμό). Θες παράδειγμα; Το 2015 η 30χρονη Faigy Mayer αυτοκτόνησε στο Μανχάταν μετά την ολοκληρωτική κοινωνική απομόνωση που βίωσε αφότου εγκατέλειψε την Χασιδική κοινότητα στην οποία ανήκε.

Αυτό περίπου απεικονίζει η σειρά Unorthodox. Βασίζεται μάλιστα σε αληθινή ιστορία, όχι της Mayer. Είναι κατά προσέγγιση η ιστορία όπως την βίωσε και την κατέγραψε η Debora Feldman, πρώην μέλος της κοινότητας του Γουίλιαμσμπεργκ. Τον ρόλο της υποδύεται η ισραηλινή Shira Haas, κάτοικος Τελ Αβίβ με παππού επιζώντα του Ολοκαυτώματος, η οποία αλλάζει τρία πρόσωπα στη διάρκεια της σειράς. Είναι η γυναίκα πριν τον γάμο, κατά τη διάρκεια του έγγαμου βίου και εκείνη που φεύγει για να γλιτώσει. Και είναι και στα τρία εξαιρετική. Συμπαθέστατη, ειλικρινής και ανθρώπινη. Είναι εκφραστική και μπορεί να υποδύεται τον χαρακτήρα της κάθε φορά χωρίς καν να μιλά.

Η σειρά είναι γυρισμένη στην διάλεκτο της κοινότητας, τα γίντις, στα αγγλικά και στα γερμανικά. Τα γυρίσματα έγιναν στο Μπρούκλιν και στο Βερολίνο. Χωρίς πολλά φτιασίδια, με φυσικό φωτισμό σου δίνει την αίσθηση ότι παρακολουθείς σειρά εποχής κι όχι κάτι σύγχρονο. Λίγο η κλειστή κι αναχρονιστική κοινωνία, λίγο τα κοστούμια, δεν θέλει και πολύ. Εικάζω (πολύ υποθετικά) ότι αν οι παραγωγοί αποφάσιζαν να κάνουν full-length ταινία αυτή την ιστορία -κι όχι μίνι σειρά-, θα πήγαινε πολύ ψηλά, ιδίως αν λάβουμε υπόψη την τάση προς το diversity που έχουν υιοθετήσει τα Όσκαρ.

Βέβαια, μου έμειναν αναπάντητα ερωτήματα. Αλλά δεν μπορώ να τα εκθέσω γιατί θα είναι αποκαλυπτικά (και τα spoils πολλοί αγάπησαν, τους spoilers κανείς - όλοι το ξέρουν αυτό). Ήθελα όμως να μάθω δυο-τρία πράγματα, που έμειναν κάπως μετέωρα ή με άφησαν με την αίσθηση “αυτό γιατί πήρε τόση έκταση, αφού δεν επηρέασε καθόλου την πλοκή;”. Δεν ξέρω βέβαια αν αναμένεται δεύτερη σεζόν - δεν νομίζω πάντως.

Η ειρωνεία πάντως είναι ότι στο Unorthodox οι ήρωες ακολουθούν την αντίστροφη πορεία της ιστορίας. Οι Εβραίοι ψάχνουν την ελευθερία από την Νέα Υόρκη στη Γερμανία – στο πολυπολιτισμικό Βερολίνο, όπου η παρέα αποτελείται από ένα gay ζευγάρι, μια ισραηλινή, μια μαύρη κι έναν Γερμανό. Εξαιρετική σημειολογία. Το ίδιο σημειολογική ήταν και η σκηνή που η Έστερ βουτά στην λίμνη όπου πάρθηκε η απόφαση για την εξόντωση των Εβραίων σε αντίστιξη προς το λουτρό εξαγνισμού στο οποίο υποβλήθηκε νωρίτερα (απειροελάχιστο spoiler).

Στο τέλος-τέλος αυτή η σειρά είναι ωραία, όχι γιατί είναι ευχάριστη, αλλά γιατί είναι πραγματική. Επιτελεί άριστα το ρόλο της. Ταυτίζεσαι με την Έστερ, βλέπεις κάτι από τον κόσμο της, αναγνωρίζεις την τάση για ελευθερία, δέχεσαι αναντίρρητα το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού και την απελευθερωτική δύναμη της τέχνης. Δεν χρειάζεται να είσαι Χασιδιστής για να αντιληφθείς τι μπορεί να κάνει ο φανατισμός, η θρησκευτική προσκόλληση και οι συγκεντρωτικοί άνθρωποι στο μυαλό και στη συνείδηση. Πριν λοιπόν (βιαστείς να) το συγκεκριμενοποιήσεις ή να σκεφτείς αρνητικά για τους Εβραίους, δες αν έχεις έναν Γιάνκι ή έναν Μόισε στο περιβάλλον σου. Ή ακόμα, να αναλογιστείς πόσες φορές ήμασταν εμείς οι ίδιοι Γιάνκι ή Μόισε.

ΝΑ ΤΗΝ ΔΩ; Οπωσδήποτε. Αποτελείται μόνο από 4 επεισόδια (+ το 20λεπτο Making Unorthodox, που είναι εξίσου ενδιαφέρον). Είναι από τα πιο δυνατά πράγματα που έχει να παρουσιάσει το Netflix το 2020. Μα πάνω από όλα είναι αληθινό, κι αυτό είναι το χειρότερο.

Κι αν έχεις χρόνο, ρίξε μια ματιά και στο άρθρο της Μηχανής του Χρόνου για την κοινότητα Satmar: https://www.mixanitouxronou.gr/i-periochi-tis-neas-yorkis-opoy-apagoreyetai-to-internet-kai-oi-gynaikes-kykloforoyn-ypochreotika-me-peroykes/

βαθμολογία: 80/100