Αυγουστος Κορτω – Ρενα

Εκδόσεις Πατάκη

Έτος έκδοσης: ⁹2020

Σελίδες: 220

ΣΥΝΟΨΗ

Η Ρένα γεννήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα. Σε προχωρημένη πια ηλικία διηγείται την ιστορία της ζωής της σε έναν νεαρό ακροατή που δεν έχει ανάλογα βιώματα. Η Ρένα έχει ζήσει μια πολυτάραχη ζωή κι η αφήγησή της διέρχεται από μικρά ή μεγαλύτερα γεγονότα που σημάδεψαν την σύγχρονη ιστορία και ιδιαίτερα την σύγχρονη κοινωνία.

--------------------------------

Ο Αύγουστος Κορτώ μού είναι συμπαθής και συνήθως διαβάζω τα βιβλία του με όρεξη και θετική προαίρεση. Πάνω κάτω ξέρω τι θα διαβάσω και δεν με χαλάει. Μου αρέσει η αίσθηση της ακομπλεξάριστης γραφής και ελευθεριότητας που διέπει τις ιστορίες του. Σαφώς -πώς αλλιώς;- άλλα βιβλία του μου αρέσουν περισσότερο, άλλα λιγότερο.

Όμως δεν κατανοώ απόλυτα γιατί ο Κορτώ δέχεται τόση κριτική. Από το 2020 είχα ένα αντίτυπο της Ρένας στη βιβλιοθήκη μου (ένατη έκδοση από το 2017). Έχοντας διαβάσει εκ των προτέρων διάφορες κριτικές στο goodreads, όλο κι ανέβαλλα την ανάγνωση. Αλλά με τριψήφιο αριθμό αδιάβαστων βιβλίων να περιμένουν στο ράφι έπρεπε από κάπου να ξεκινήσω. Και εγένετο φως.

Η Ρένα ήταν ένα απολαυστικό ανάγνωσμα που μου πήρε μόλις δυο απογεύματα. Αν είχα πάρει μετρητοίς τις κριτικές, έπρεπε να διαβάσω “κάτι μελό”, όπου ο συγγραφέας “εκμεταλλεύεται καταστάσεις” και “επαναλαμβάνει διαρκώς την ίδια ιστορία”. Εν τω μεταξύ, τίποτε από αυτά δεν συμβαίνει.

Η ιστορία αφορά μια πόρνη που εκδίδεται από μικρή ηλικία και μεγαλώνει μέσα σε δύσκολες (συνήθως, όχι πάντα) καταστάσεις, πολιτικοποιείται έστω κι ακούσια, βιώνει διώξεις, φυλακίζεται, εκτοπίζεται σε εξορίες, κλείνεται σε ψυχιατρείο και καταλήγει σε μεγάλη πια ηλικία στην Αθήνα των Pride. Μεγαλώνει στα χρόνια του Μεσοπολέμου, βιώνει την πείνα της Κατοχής και την φτώχεια των μετέπειτα χρόνων, χάνει αγαπημένους της ανθρώπους και διώκεται στη Χούντα, προσπαθεί να πατήσει στα πόδια της και να φτιάξει την ζωή της. Ενίοτε τα καταφέρνει, σύντομα αποτυγχάνει και πάλι από την αρχή.

Οπότε πάρε την Ρένα όχι ως μια γυναίκα, αλλά σαν ένα σύμβολο. Αν έπρεπε να περιγράψεις ακροθιγώς την ελληνική ιστορία του 20ου αιώνα μέσα από τα μάτια ενός απλού κι αγράμματου ανθρώπου, πώς θα το έκανες; Αυτήν την ερμηνεία δίνω στο βιβλίο του Κορτώ. Μια σύνοψη της εξέλιξης που συντελέστηκε στην ελληνική κοινωνία, όσο αυτή πάσχιζε να βρει τον βηματισμό της.

Αν η πορνεία, οι οίκοι ανοχής, η παιδική εκμετάλλευση και ο υπόκοσμος μοιάζουν ξένα, δεν είναι, ιδίως σε παλιότερες εποχές. Όπως δεν είναι ξένα η καταστολή, οι πολιτικές διώξεις, το φακέλωμα και κοινωνικές αλλαγές. Κρατάω (γιατί δεν περίμενα ότι θα βρω ανάλογη αναφορά σε μυθιστόρημα) την απεικόνιση της δολοφονίας του διαδηλωτή Τάσου Τούση (Μάιος 1936).

Κι ύστερα είναι η γλώσσα. Ο συγγραφέας επιλέγει να στήσει έναν μονόπλευρο διάλογο, όπου η ηλικιωμένη γυναίκα αφηγείται σε έναν νεαρό δημοσιογράφο την ιστορία της. Έχει λοιπόν προφορικότητα και ζωηρότητα. Ο λόγος ρέει με τις λεκτικές ακροβασίες μιας αγράμματης ηλικιωμένης, με τους ιδιωματισμούς και την αμεσότητα που έχουν τέτοιου είδους αφηγητές. Βρίζει ο Κορτώ; Ναι. Και;

Πάνω από όλα η εξιστόρηση έχει χιούμορ και αφήνει μια αίσθηση αποτίμησης κι όχι δράματος. Η αφηγήτρια Ρένα δεν κλαίγεται για τις αδικίες της ζωής. Τις θεωρεί κομμάτι του ανθρώπινου βίου. Σαν να κοιτά από μακριά και να επιλέγει τι θα κρατήσει.

Στο τέλος κλείνει με ένα θετικό μήνυμα, την πεμπτουσία όλης εκείνης της πολυτάραχης ζωής. Κι αυτό είναι που πρέπει να κρατήσεις.

ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΩ; Αν σου αρέσει ο τρόπος γραφής του Κορτώ και κοιτάς την ιστορία από την πλευρά της Ρένας, θα το ευχαριστηθείς. Αν βλέπεις τα πράγματα από την απέναντι μεριά, θα βρεις χίλιους λόγους να μην σου αρέσει αυτό το βιβλίο. Αν πάλι ψάχνεις λόγο να επικρίνεις τον Κορτώ (για ποιον λόγο αυτό έγινε μόδα δεν ξέρω), γιατί να το διαβάσεις;