Θανασης Βαλτινος – Επειγουσα Αναγκη Ελεου

Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας

Έτος έκδοσης: 2016

Σελίδες: 126

ΣΥΝΟΨΗ

21 διηγήματα τοποθετημένα αφηγηματικά από τη δεκαετία του 1920 και μετά συγκεντρώνονται εδώ, για να πλέξουν ιστορίες άρνησης, διάψευσης και συντριβής. Άνθρωποι καθημερινοί αφηγούνται μια ανάμνηση της ζωής τους που ήρθε αλλιώς από ό,τι έδειχνε.

--------------------------------

Ο Θανάσης Βαλτινός είναι γνωστός και μη εξαιρετέος, έχοντας διανύσει μια μακρά πορεία στον χώρο της συγγραφής κι εν γένει των γραμμάτων. Παρουσιάζει μια συνέπεια στα πράγματα -όχι μόνο στα λογοτεχνικά- που τον καθιστά κεφάλαιο της μεταπολεμικής λογοτεχνίας. Συχνά τοποθετείται σε πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα (δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, αν συμφωνείς ή διαφωνείς σε όλα μαζί του – δεν έχω πάντως λόγο να αμφισβητήσω τον ισχυρισμό του ότι το όνομά του αδίκως ενεπλάκη σε διακήρυξη κατά του γάμου ομοφύλων). Επίσης, τον συναντάμε πίσω από κινηματογραφικά σενάρια όπως λ.χ. Το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού και το Ταξίδι στα Κύθηρα του Θόδωρου Αγγελόπουλου.

Το Επείγουσα Ανάγκη Ελέου είναι μια συλλογή 21 διηγημάτων που κατά καιρούς έχουν δει το φως της δημοσιότητας σε περιοδικά όπως η Νέα Εστία, η Πανδώρα, η Δίοδος κ.α. από το 2005 μέχρι το 2015. Τέσσερα από αυτά ήταν ανέκδοτα. Ο δραματικός χρόνος είναι κυρίως τα μεταπολεμικά χρόνια, τα χρόνια του Εμφυλίου κι ύστερα, εποχές που προσωπικά βρίσκω ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες και πλούσιες σε δυνάμει αφηγηματολογικό υλικό.

Ο λόγος του είναι λιτός κι απέριττος. Χωρίς γλωσσικά και λογοτεχνικά φτιασίδια επιχειρεί αβίαστα μια ρεαλιστική καταγραφή στιγμών, καταστάσεων κι αναμνήσεων. Αν και τα περισσότερο διηγήματα έχουν έναν συναισθηματικά φορτισμένο αφηγητή, στο τέλος διαπιστώνεις ότι ο αφηγητής είναι σχετικά αποστασιοποιημένος από τα γεγονότα. Σε αυτό συμβάλλει το γεγονός ότι πρόκειται για αφηγήσεις περασμένων ιστοριών, οπότε μεσολαβεί μια χρονική απόσταση, ικανή να δώσει χώρο στην ιστορία να απογυμνωθεί και να αναπνεύσει.

Τα διηγήματα έχουν μια χαλαρή νοηματική συνοχή, αλλά με κάποιον τρόπο νιώθεις ότι βρίσκονται στην ίδια όχθη. Η λεπτή γραμμή που διαπερνά τα διηγήματα είναι η διάψευση των προσδοκιών, η προσωπική ήττα και η πίκρα ότι τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά. Οι χαρακτήρες είναι ρεαλιστικοί, άνθρωποι καθημερινοί, με τις αντιφάσεις τους και την οπτική της. Αλλά μπορούν να λάβουν αρχετυπικά χαρακτηριστικά, αφού δεν είναι ένας ορισμένος άνθρωπος, αλλά μια ανθρωπολογική ταυτότητα.

Όπως γράφω συχνά στις συλλογές διηγημάτων, δύσκολα θα πετύχεις διηγήματα απόλυτα ισοδύναμα. Πάντως, στη συγκεκριμένη συλλογή ξεχωρίζουν το Φουραντάν, η Κάσια Φράγκου και το MV Myrina, cargo ship. Ενδιαφέρον επίσης έχει και η παρουσίαση: τα διηγήματα είναι ταξινομημένα σε πέντε τρίπτυχα τεσσάρων διηγημάτων (3 + 1 μεταβατικό) εκτός από το πρώτο (Φουραντάν) που λειτουργεί εισαγωγικά. Σε κάθε τρίπτυχο υπάρχει διαφορετική προμετωπίδα.

Σε κάθε περίπτωση, είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ο Βαλτινός καταφέρνει να αφηγηθεί ιστορίες με πολλές διαστάσεις σε μικρή φόρμα. Τα (συντριπτικά) περισσότερα διηγήματα εκτείνονται δυο-τρεις σελίδες, ενώ κάποια (π.χ. Ειδύλλιο) είναι ουσιαστικά μικροδιηγήματα ή bonsai stories (π.χ. Σκεύος Αργίλου). Παρόλα αυτά, τα ολοκληρώνεις χωρίς να αισθάνεσαι ότι υπάρχει κάτι περισσότερο που πρέπει να ειπωθεί.

ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΩ; Ναι. Από τις δυνατές απόπειρες γραφής μικρής φόρμας, είδος απαιτητικό και ζόρικο. Ο Βαλτινός το κάνει να φαίνεται εύκολο. Δεν είναι.