Ο Φωτογραφος του Μαουτχαουζεν [2018]

El fotógrafo de Mauthausen [2018]

Δράμα εποχής

Σενάριο: Roger Danès, Alfred Pérez Fargas

Σκηνοθεσία: Mar Targarona

Διάρκεια: 110’

Χώρα παραγωγή: Ισπανία

Εμφανίζονται: Mario Casas, Alain Hernández, Stefan Weinert, Frank Feys, Eduard Buch, Richard van Weyden, Luka Peros

ΣΥΝΟΨΗ

Το 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μαουτχάουζεν μια ομάδα Ισπανών ανταρτών, κομμουνιστών και αναρχικών, βρίσκονται αιχμάλωτοι. Ένας φωτογράφος λειτουργεί ως ενδιάμεσος κρίκος σε μια τολμηρή ενέργεια να βγει φωτογραφικό υλικό εκτός στρατοπέδου. Στην προσπάθεια του θα γίνει μάρτυρας βάρβαρων βασανιστηρίων και θα κινδυνεύσει κι ο ίδιος τον έσχατο κίνδυνο.

---------------------------------

Άλλη μια όμορφη δουλειά από την Ισπανία. Ο Φωτογράφος του Μαουτχάουζεν είναι ισπανική παραγωγή, όχι ιδιαίτερα αναγνωρισμένη – η αλήθεια είναι, που τοποθετείται στα χρόνια της γερμανικής κτηνωδίας. Το Μαουτχάουζεν-Γκούζεν είναι ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην βορειοανατολική Αυστρία. Μεταξύ 1938 και 1945 που λειτούργησε υπολογίζεται ότι οι θάνατοι ξεπέρασαν τις 100.000. Από το 1942 μέχρι την απελευθέρωση από τους Συμμάχους, τον Μάιο του 1945, κρατούμενος του Μαουτχάουζεν ήταν και ο Ιάκωβος Καμπανέλλης.

Κύριο χαρακτηριστικό του στρατοπέδου, όπως απεικονίζεται και στην ταινία, δεν ήταν η άμεση εξόντωση των κρατουμένων. Το στρατόπεδο διέθετε θάλαμο αερίων, αλλά σπάνια χρησιμοποιήθηκε (κυρίως στο τέλος που οι ναζί προσπαθούσαν να κρύψουν τα εγκλήματά τους εκτελώντας μαζικά όσους ήταν στο νοσοκομείο). Οι κρατούμενοι λειτουργούσαν ως εργατικά χέρια κυρίως στα λατομεία της περιοχής. Μάλιστα, πολλοί από αυτούς χρησιμοποιήθηκαν από ιδιωτικές εταιρίες. Οι περισσότερες από τις 45 εταιρίες που “δανείζονταν” εργατικό δυναμικό από το Μαουτχάουζεν ασχολούνταν με την κατασκευή πολεμικού υλικού. Συχνά τοπικές φάρμες “νοίκιαζαν” κρατουμένους, ενώ αρκετοί δούλεψαν και για την φαρμακοβιομηχανία Bayer.

Ένας Καταλανός ερασιτέχνης φωτογράφος αναλαμβάνει να εργαστεί ως βοηθός του ναζί φωτογράφου Kornacz, ο οποίος φωτογραφίζει τα όσα συμβαίνουν στο στρατόπεδο. Κρυφά και με κίνδυνο της ζωής του ο Ισπανός κρατά αρχειακό υλικό από τα αρνητικά, ώστε να βγάλει με κάποιον τρόπο εκτός στρατοπέδου. Όλα καλά ως εδώ. Η ουσία όμως είναι ότι η ιστορία είναι αληθινή.

Οι Γερμανοί υποστήριξαν ότι είτε δεν συνέβαιναν βαρβαρότητες στα στρατόπεδα είτε οι υψηλοί αξιωματούχοι των ναζί δεν τις γνώριζαν. Την 44η μέρα της Δίκης της Νυρεμβέργης το δικαστήριο κάλεσε τον Francisco Boix να παρουσιαστεί και να δείξει το φωτογραφικό υλικό. Πλήθος φωτογραφιών απεικόνιζαν τον Himler να φωτογραφίζεται δίπλα σε αποσκελετωμένα σώματα κρατουμένων και άλλες σοκαριστικές εικόνες.

Η ταινία γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στη Βουδαπέστη, όπου λίγες μέρες νωρίτερα είχε χιονίσει (το πρακτικό πρόβλημα εδώ είναι ότι μεγάλο μέρος της ταινίας διαδραματίζεται την άνοιξη, οπότε καταλαβαίνεις τι προσπάθεια χρειάστηκε να λιώνουν τα χιόνια πριν τα γυρίσματα).

Οι ερμηνείες είναι ικανοποιητικές, όχι εξαιρετικές, και νομίζω κάποιον ρόλο σε αυτό παίζει το γεγονός ότι οι ηθοποιοί δεν δένουν απόλυτα μεταξύ τους – περισσότερο τους εκλαμβάνεις ως μονάδες παρά ως σύνολο. Οι Γερμανοί απεικονίζονται στερεοτυπικά, αλλά δεν το βρίσκω απαραίτητα λανθασμένο. Πολλά από τα ακραία σκηνικά που θα δεις να κάνουν στην ταινία, τα έκαναν σε μεγαλύτερο ακόμα βαθμό στην πραγματικότητα (δεν αναφέρομαι σε συγκεκριμένες σκηνές, για το spoiler alert ντε).

Η ταινία δεν κερδίζει πόντους στα εφέ, αλλά κερδίζει στα κοστούμια και την γενικότερη ατμόσφαιρα. Κερδίζει επίσης σε ρεαλιστική απεικόνιση. Η κεντρική είσοδος που φαίνεται στο τέλος είναι ακριβής αναπαράσταση της πραγματικής εισόδου. Τα όσα συνέβησαν στο πάρτι λέγεται ότι είναι πέρα για πέρα αληθινά (πρέπει να το δεις για να καταλάβεις τι εννοώ).

Η ταινία συνολικά είναι αρκετά υποτιμημένη. Παρόλα αυτά, στη χώρα της απέσπασε τέσσερα βραβεία Gaudí το 2019. Προέρχεται δε από μια χώρα που έχει ανεβάσει τον πήχη στον χώρο της οπτικοακουστικής παραγωγής. Αλλά ίσως και να άξιζε ένα μεγαλύτερο budget.

ΝΑ ΤΗΝ ΔΩ; Ναι, βέβαια. Ωραία ειπωμένη, σκληρή μα αληθινή ιστορία.