Carlo M. Cipolla - Οι Βασικοί Νόμοι της Ανθρώπινης Ηλιθιότητας

Τίτλος πρωτότυπου: Carlo M. Cipolla - The basic laws of human stupidity (1976)

Εκδόσεις Κέδρος

Μετάφραση: Γιάννος Πολυκανδριώτης

Έτος ελληνικής έκδοσης: 2012

Σελίδες: 89

ΣΥΝΟΨΗ (από το οπισθόφυλλο)

Οι ηλίθιοι βρίσκονται ανάμεσά μας. Είναι παντού, προέρχονται από όλες τις κοινωνικές τάξεις, και είναι πάντα έτοιμοι να προκαλέσουν ζημιά στους άλλους και φυσικά και στον ίδιο τους τον εαυτό. Οι ηλίθιοι συνιστούν την πιο επικίνδυνη ομάδα ανθρώπων. Ο ιστορικός Carlo M. Cipolla έγραψε αυτό το σύντομο, πνευματώδες δοκίμιο σε μια προσπάθεια να ανιχνεύσει, να κατανοήσει και να εξουδετερώσει μία από τις πιο ισχυρές δυνάμεις που εμποδίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης ευμάρειας και ευτυχίας: την ανθρώπινη ηλιθιότητα. Και αν αποδειχθεί ότι είναι αδύνατον να σώσουμε τον εαυτό μας από την ηλιθιότητα που μας περιβάλλει, τουλάχιστον μπορούμε να πάρουμε την εκδίκησή μας περιγελώντας την.

-----------------------------------------------------

Αυτό το μικρό βιβλιαράκι -μόλις 89 σελίδες- είναι (ή θα μπορούσε να είναι) ένας οδηγός πλεύσης. Ο ιστορικός Carlo Cipolla παρουσιάζει με έναν τρόπο που μοιάζει επιστημονικός (δεν είναι) βασικές αρχές της ανθρώπινης ηλιθιότητας. Σημειώνω το σχόλιο ότι στην πραγματικότητα η μέθοδος δεν είναι καθ’ όλα επιστημονική, διότι απουσιάζουν αρκετά ανάλογα στοιχεία. Φερ’ ειπείν, ο συγγραφέας επικαλείται στατιστικές -και όχι μόνο- μελέτες που δεν κατονομάζονται. Άλλοτε αναφέρεται σε συμπεράσματα που δεν είναι βέβαιο από πού απορρέουν. Όταν λ.χ. χρησιμοποιείς ως δεδομένο ότι “ο αριθμός των ηλιθίων παραμένει σταθερός ανά τους αιώνες” πρέπει να με πείσεις πού το βρήκες.

Κι επίσης, αν και γίνεται λόγος για την έννοια της ηλιθιότητας και τον ηλίθιος ως χαρακτήρα, δεν δίνεται κάποιος ορισμός, ώστε να καταλαβαίνουμε ποιους εννοεί ο συγγραφέας. Ακούγεται οξύμωρο κι ίσως αυτονόητο, αλλά όταν αναφέρεσαι πχ. σε ηλίθιους που είναι περισσότεροι από όσους φαντάζεσαι, οπότε πρέπει να προσέχεις πόσο μπορούν να σε ζημιώσουν, πρέπει εξαρχής να ορίσεις τις έννοιες (όσο απλές ή δεδομένες κι αν φαίνονται). Και όχι, το “ηλίθιος είναι όποιος βλάπτει τον εαυτό του και τους γύρω του” δεν είναι ορισμός.

Αν λοιπόν διαβαστεί ξέχωρα από το “επιστημονικό” ή wanna-be επιστημονικό πεδίο, το βιβλίο αυτό είναι διασκεδαστικό. Ο συγγραφέας κάνει εύστοχες παρατηρήσεις. Απλουστευμένες μεν, αλλά ιδιαίτερα εύληπτες και κατανοητές. Αυτό νομίζω είναι και το νόημα. Μια ελαφριά παρωδία, μια διακωμώδηση ενός κοινωνικού φαινομένου από το οποίο δεν μπορούμε να ξεφύγουμε. Κι έχουν την πλάκα τους τέτοιου είδους βιβλία. Δε σε κάνουν σοφότερο, αλλά πραγματεύονται με έναν τρόπο έξυπνο και λαϊκότροπο ένα θέμα που μας κεντρίζει το ενδιαφέρον.

Γιατί αυτό το μικρό βιβλίο σε παίζει κατά κάποιον τρόπο. Δεν καταλαβαίνεις ακριβώς πότε σταματά το κωμικό στοιχείο και πότε ξεκινά η σοβαρή μελέτη. Αν το δεις ως κοινωνιολογική μελέτη, θα απογοητευτείς. Αλλά αν το πιάσεις με ανάλαφρη διάθεση, ίσως σου φανεί τελικά πιο σοβαρό απ’ ότι περίμενες. Σε κάθε περίπτωση, μην το δεις ως έναν χρήσιμο οδηγό να εντοπίσεις τους ηλίθιους. Αν αυτός ήταν ο σκοπός του Cipolla, τότε σημαίνει ότι “εμείς οι έξυπνοι διαφέρουμε από τους ηλίθιους” κλπ κλπ κλπ. Και θα ήταν λάθος θεώρηση, λάθος νοοτροπία και φυσικά λάθος στάση ζωής.

Κι αν δεν σου φτάνει αυτό, δεν θεωρώ ότι όσοι διάβασαν (διαβάσαμε) αυτό το βιβλίο είναι (είμαστε) έξυπνοι ούτε πείθομαι ιδιαίτερα ότι ο ηλίθιος γεννιέται. Πολύ αφοριστικό για τα γούστα μου. Πολύ ιδεαλιστικό για τις αντιλήψεις μου.

ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΩ; ...παρόλα αυτά, ναι. Είναι σύντομο, επίκαιρο, απολαυστικό κι ίσως εποικοδομητικό. Δεν θα χάσεις. Και θα βγάλεις και συμπεράσματα.

βαθμολογία: 70/100

σχετικές αναρτήσεις:

Άκου, ανθρωπάκο!