Το Βραχιολι της Φωτιας [2023]

Δραματική σειρά εποχής

Σεζόν: 1

Διάρκεια επεισοδίου: 57’

Σενάριο: Νίκος Απειρανθίτης, Σοφία Σωτηρίου

Σκηνοθεσία: Γιώργος Γκικαπέππας

Χώρα παραγωγής: Ελλάδα

Εμφανίζονται: Νίκος Ψαρράς, Ελισάβετ Μουτάφη, Χρήστος Λούλης, Σπύρος Σταμούλης, Μιχαήλ Ταμπακάκης, Νεφέλη Κουρή, Δημήτρης Αριανούτσος, Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Χριστίνα Μαθιουλάκη, Γκαλ Ρομπίσα

ΣΥΝΟΨΗ

Η οικογένεια του Εβραίου επιχειρηματία Μωής Κοέν δοκιμάζεται από την καταστροφική πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης το 1917. Διασώζεται με την βοήθεια κάποιων τσιγγάνων κι έκτοτε ακολουθεί την πορεία της ρευστής ελληνικής κοινωνίας. Δημιουργεί, πλουτίζει, χρεοκοπεί, συμμετέχει στον πόλεμο μέχρι τελικά να βιώσει τις διώξεις των ναζί.

----------------------------------

Το Βραχιόλι της Φωτιάς είναι τηλεοπτική σειρά ελληνικής παραγωγής που τις τελευταίες μέρες κέρδισε έδαφος κάνοντας αίσθηση. Ανέβηκε στο Ertflix, όπου ήταν διαθέσιμο μέχρι την 1η Φεβρουαρίου. Αμέσως μετά ξεκινά τις προβολές στην ΕΡΤ σε εβδομαδιαία βάση. Αποτελείται από οχτώ επεισόδια σχεδόν μιας ώρας έκαστο. Το σενάριο είναι προσαρμογή του ομώνυμου βιβλίου της Βεατρίκης Σαΐας-Μαγρίζου.

Η συγγραφέας αντλεί το υλικό της από τα βιώματα του πατέρα της. Δεν γνωρίζω πόσο κοντά στο βιβλίο είναι η σειρά (εικάζω ότι είναι πιστή απόδοση), οπότε εδώ θα μιλήσουμε αποκλειστικά για την σειρά.

Η πλοκή τοποθετείται κατά κύριο λόγο στη Θεσσαλονίκη, ενώ ο αφηγηματικός χρόνος απλώνεται σε δύο πεδία. Αφενός, είναι η Θεσσαλονίκη του 1917 κι έπειτα. Αφετέρου είναι η Θεσσαλονίκη του 1962. Ο Ιωσήφ Κοέν κάνει μια αναδρομή στο παρελθόν και αφηγείται στην κόρη του την ιστορία της οικογένειάς του, μιας οικογένειας Σεφαραδιτών Εβραίων, μέχρι την οδυνηρή κατάληξη στον Β’ Παγκόσμιο. Εννοείται ότι μεγαλύτερο μέρος της πλοκής καταλαμβάνει το παρελθόν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι δύο εποχές δεν συνδέονται.

Διαβάζοντας για Εβραίους και Β’ Παγκόσμιο πόλεμο φαντάζεσαι ότι πάμε απευθείας στη ναζιστική θηριωδία. Αλλά η σειρά δεν πάει αμέσως εκεί – κι αυτό είναι σημαντικό, γιατί δείχνει την ιστορία μιας οικογένειας με μια συνέχεια, με ένα παρελθόν. Υπενθυμίζει σε όλους ότι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης δεν ξεφύτρωσαν από τη μια μέρα στην άλλη και μέσα τους εξοντώθηκαν γενικά κι αόριστα θύματα. Δείχνει το πριν: ανθρώπους με πάθη, αδυναμίες, φιλοδοξίες κι όνειρα. Ανθρώπους που μεγάλωναν και μαζί τους άλλαζε μια ολόκληρη κοινωνία.

Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, μια πολυπληθής ομάδα χιλιάδων ανθρώπων (50.000 ήταν μόνο τα θύματα του Άουσβιτς), κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση που εξελισσόταν παράλληλα με την ιστορική αφήγηση. Βίωσαν την καταστροφική πυρκαγιά του ΄17, η οποία κατέκαψε το 32% της πόλης κι άφησε άστεγους 70.000 κατοίκους. Υπέφεραν από την οικονομική καταστροφή κι έπειτα από τις οικονομικές συνέπειες του Παγκοσμίου πολέμου. Μέσα σε όλα αυτά οι χαρακτήρες της σειράς έπρεπε να διαχειριστούν τα πατριαρχικά πρότυπα που επέβαλλε τόσο η εποχή όσο και το δόγμα τους. Δεν τα καταφέρνουν πάντα, αλλά προσπαθούν ανθρώπινα.

Η ομάδα που αποτελεί το σύνολο του cast δείχνει δεμένη και ανταπεξέρχεται στις απαιτήσεις. Ο Νίκος Ψαρράς που τον ξαναείδαμε πέρυσι σε άλλη σειρά εποχής της ΕΡΤ (Αγάπη Παράνομη) είναι πολύ καλός (στον ρόλο του, γιατί τον χαρακτήρα που υποδύεται δεν τον καλοβλέπεις). Η Ελισάβετ Μουτάφη σε πείθει γενικά (δεν έβλεπα Βέρα στο Δεξί και Κλεμμένα Όνειρα, οπότε δεν έχω γνώμη). Εξίσου καλός ήταν και ο Χρήστος Λούλης στον ρόλο του Ιωσήφ σε μεγάλη ηλικία. Αλλά ευχάριστη έκπληξη ήταν οι μικροί. Οι ηθοποιοί που αναλαμβάνουν τους ρόλους των πρωταγωνιστών σε νεαρή ηλικία αποπνέουν κάτι ελπιδοφόρο, αν όχι για την σειρά, σίγουρα για τον νεότερο κινηματογράφο. Κι επιτέλους τα μικρότερα παιδιά που καλούνται να υποδυθούν απλώς έναν χαρακτήρα στην ηλικία τους δεν αποτυγχάνουν (τι κακό κι αυτό στην ελληνική τηλεόραση).

Η παραγωγή είναι αξιοπρεπής. Ενδεχομένως κάποια πράγματα να μη λειτουργούν τέλεια. Για παράδειγμα, τα ψηφιακά εφέ δεν ενοχλούν, αλλά φαίνονται (χαρακτηριστικότερο παράδειγμα μια άμαξα στη Θεσσαλονίκη ή οι χώροι του Άουσβιτς). Αλλά πόσο καλύτερα μάς είχε μάθει η ελληνική τηλεόραση; Η ατμόσφαιρα, η σκηνογραφία, τα κοστούμια αναδεικνύουν μιαν άλλη εποχή, αν και -διυλίζοντας τον κώνωπα- μου φαίνεται ότι οι κοινωνικές ομάδες που απεικονίζονται παρουσιάζονται υπερβολικά καλογυαλισμένες.

Κλείνω επιστρέφοντας στην πλοκή. Το Βραχιόλι της Φωτιάς δεν είναι μια σειρά για το Ολοκαύτωμα (αυτό θα συμβεί στα τελευταία δύο επεισόδια). Είναι μια σειρά για ανθρώπους που η μοίρα (ή η παλαβομάρα αρρωστημένων ιδεολογιών) τούς οδήγησε σε μια άνευ προηγουμένου καταστροφή. Μα πριν φτάσουν εκεί, τσακώθηκαν και διαφώνησαν, αγάπησαν κι αγαπήθηκαν, άκμασαν και παρήκμασαν, έκαναν όνειρα κι έφτιαξαν οικογένειες. Απεικονίζονται ακόμα τα λαϊκά στοιχεία της εποχής, οι δοξασίες και οι συνήθειες ανθρώπων που μοιάζουν περισσότερο μακρινοί από όσο είναι πραγματικά, η πατριαρχία και οι ρόλοι των φύλων. Ενταγμένα όλα τούτα σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο δένουν σε ένα άρτιο συνολικό αποτέλεσμα. Και είναι στο κάτω-κάτω ένας ενδιαφέρων τρόπος να μάθει κανείς ιστορία στα παιδιά του.

ΝΑ ΤΗΝ ΔΩ; Φυσικά.