Σωτηρης Δημητριου – Ν’ ακουω καλα τ’ ονομα σου

Εκδόσεις Πατάκη

Έτος έκδοσης: 2015

Σελίδες: 135

ΣΥΝΟΨΗ

Εμφύλιος, καθεστώς Χότζα, μετεμφυλιακά χρόνια, Δικτατορία, μεταπολίτευση. Ο χώρος κινείται μεταξύ ελληνικών συνόρων και Αλβανίας. Τρεις ιστορίες, συνέχεια η μια της άλλης, που αφηγούνται τις περιπέτειες και το προσωπικό δράμα όπως το βίωσαν οι χαρακτήρες στις δεκαετίες που ακολούθησαν τον ελληνικό εμφύλιο.

------------------------------

Η νουβέλα Ν’ Ακούω Καλά τ’ Όνομά Σου είναι από εκείνα τα λογοτεχνικά έργα που δε συναντάς συχνά. Έχοντας εκδοθεί για πρώτη φορά από τις εκδόσεις Κέδρος το 1993 είχε προκαλέσει μια σειρά από θετικές κατά βάση κριτικές κι αρκετή συζήτηση γύρω από το υλικό της.

Η ιστορία καλύπτει μια χρονική περίοδο από το 1944 μέχρι την πτώση του καθεστώτος του Χότζα. Μάλιστα, την αφήγηση την αναλαμβάνουν διαδοχικά τρεις χαρακτήρες: η Αλέξω, η Σοφιά και ο Σπετίμ, συγγενείς μεταξύ τους. Αντίστοιχα, η πλοκή χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο βλέπουμε μια ομάδα γυναικών να αναζητά τροφή από χωριό σε χωρίο στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Στο δεύτερο ζούμε την προσωπική ιστορία της Σοφιάς, η οποία ξεμένει στο χωριό Περδικάρι όπου παντρεύεται και κάνει παιδιά χωρίς να λείπουν οι συμφορές. Στο τρίτο μέρος ο Σπετίμ, εγγονός της Σοφιάς ταξιδεύει στην Ελλάδα, όπου έρχεται αντιμέτωπος με την υποτίμηση και την χλεύη.

Αυτό που μένει ως πρώτη εντύπωση και κυριαρχεί σε όλη την πορεία της ανάγνωσης είναι η γλώσσα. Ο Δημητρίου επέλεξε κατά κόρον την σκληρή, ιδιωματική γλώσσα της Ηπείρου. Αφενός, η ντοπιολαλιά κάνει τους ήρωες αληθοφανέστατους και ζωντανούς. Αφετέρου, δημιουργεί ένα γλωσσικό απαύγασμα με έντονη προφορικότητα και εντοπιότητα. Ίσως σε σημεία να δυσκολεύει κάπως την ανάγνωση – το γεγονός ότι κατάγομαι και ζω στην επαρχία κάνει τα πράγματα σχετικά εύκολα, γιατί το ιδίωμα το έχω ακούσει σε μεγάλο βαθμό. Βέβαια, δεν λείπουν οι άγνωστες λέξεις, αλλά ο λυρισμός και η συνέπεια στο ρεαλιστικό μοτίβο δίνουν συνοχή και ταυτόχρονα την αίσθηση ότι καταλαβαίνεις ακριβώς το περιεχόμενο αυτών των λέξεων. Γι’ αυτό κι ο Δημητρίου αφήνει την ιστορία να μιλήσει από μόνη της – δεν παρεμβαίνει, δεν συμμετέχει, δεν σχολιάζει: ό,τι διαβάζουμε είναι σε α’ πρόσωπο λες και πρόκειται για βιωματική ιστορία, ένα ντοκουμέντο της εποχής.

Έτσι, το Ν’ Ακούω Καλά τ’ Όνομα Σου κινείται στο μεταξύ ρεαλισμού και ηθογραφίας (καμιά φορά μπορεί να έχει και νατουραλιστικά στοιχεία). Στο βάθος έχει σχεδόν λαογραφικό χαρακτήρα. Και είναι μια ιστορία που, αν και μυθοπλαστική, ξέρεις ότι κάπου έχει συμβεί πραγματικά. Για μένα ήρθε ως ανάγνωσμα κολλητά με το Γκιακ του Παπαμάρκου, οπότε υφολογικά ήμουν σε ένα ορισμένο κλίμα και έδεσε μια χαρά.

ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΩ; Είναι ενδιαφέρουσα δουλειά, όχι ιδιαίτερα συνηθισμένη κι αφορά μια εποχή με ανεξάντλητο υλικό, κάπως ταμπού ακριβώς για τον λόγο ότι δεν ξεριζώθηκε ποτέ από μέσα μας.