Μ. Καραγάτσης - Η Μεγάλη Χίμαιρα

Εκδόσεις Εστία

Έτος ελληνικής έκδοσης: 1953 (2017 – 53η έκδοση)

Εισαγωγή: Μαίρη Μικέ

Σελίδες: 439

ΣΥΝΟΨΗ (από το οπισθόφυλλο)

Η Μεγάλη Χίμαιρα είναι ένα ψυχογράφημα. Είναι η ιστορία της Μαρίνας, μιας νεαρής Γαλλίδας που ερωτεύεται, παντρεύεται και ακολουθεί τον άνδρα της στη Σύρο, στο πατρικό του σπίτι της Επισκοπής. Εκεί ζει, κάτω από τον βαρύ, αποδοκιμαστικό ίσκιο της πεθεράς της. Καθώς η Μαρίνα συνδέει την τύχη της με τα βαπόρια του άνδρα της, κάθε ψυχική της αναταραχή έχει περίεργες συνέπειες πάνω στη ζωή τους. Όταν έρχεται η οικονομική καταστροφή που είναι συνδεδεμένη με την ψυχική φθορά της ηρωίδας, τότε όλα μπαίνουν στο φαύλο κύκλο του έρωτα και του θανάτου.

-------------------------------------

Η Μεγάλη Χίμαιρα είναι η τροποποιημένη εκδοχή του διηγήματος με τίτλο Χίμαιρα που είχε γράψει ο Καραγάτσης στις αρχές του 1930. Δεν ξέρω πώς μπορεί να ήταν η πρώτη εκδοχή. Ξέρω ότι η ελληνική λογοτεχνία θα ήταν φτωχότερη χωρίς τη Μεγάλη Χίμαιρα. Δεν μπορώ να κρατηθώ μέχρι το τέλος του κειμένου για να πω ότι Η Μεγάλη Χίμαιρα είναι αριστούργημα. Είναι λογοτεχνία στα καλύτερά της. Και είναι ακόμα μια απόδειξη ότι ο Καραγάτσης δεν έχει λάβει την αναγνώριση που του αναλογούσε. Γιατί αν το καλοσκεφτείς, σε σχέση με άλλους ομότεχνούς του, είναι υποτιμημένος.

Ο Καραγάτσης εδώ μας έδωσε ένα ατόφιο δείγμα αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Η ύβρις, η τίσις, η νέμεσις, όλα έχουν την σειρά τους στον δρόμο προς την συντριβή. Κλωθώ, Άτροπος και Λάχεσις, όλα θυμίζουν τον Ευριπίδη, εκεί που οι χαρακτήρες δεν είναι κάτι περισσότερο απ’ τον μέσο άνθρωπο.

Γιατί πράγματι, στην ιστορία του Καραγάτση δεν υπάρχουν απόλυτα κακοί ή απόλυτα καλοί χαρακτήρες. Όλοι έχουν μια κατά βάση καλοπροαίρετη πρόθεση, αλλά άγονται και φέρονται από τα πάθη και τις αδυναμίες τους. Θα το καταλάβεις όταν δεις ότι ταυτίζεσαι με όλους. Θα δικαιώσεις τον καθέναν από αυτούς και ταυτόχρονα θα τον κατακρίνεις, γιατί κάπου σε πρόδωσε. Δεν υπάρχει χαρακτήρας που δεν με κέρδισε. Ακόμα και τριτο-τέταρτοι χαρακτήρες που εμφανίστηκαν για λιγοστές σελίδες είχαν τη δική τους ιστορία να διηγηθούν, συμβόλιζαν κάτι και ήταν πλασμένοι με αγάπη.

Μιλάμε συχνά για βάθος στους χαρακτήρες. Ο Καραγάτσης δεν έχει τέτοια. Γιατί επί της ουσίας κάνει ηθογραφία και ψυχογράφημα. Οι χαρακτήρες είναι ολοζώντανοι και σου αφήνουν την αίσθηση ότι υπάρχει μια βαριά ιστορία πίσω τους. Η Αννεζιώ που φαίνεται σκληροτράχηλη είναι κατά βάθος η φωνή της λογικής. Ο Μηνάς ακροβατεί μεταξύ ηθικής και παρεκτροπής. Η Μαρίνα κουβαλά μια ιδιαίτερη μίξη δυτικού και ελληνικού στοιχείου. Στο τέλος ο καθένας υπηρετεί την δική του ηθική και πράττει όπως θα ταίριαζε να πράξει στην εκάστοτε περίπτωση.

Στο χτίσιμο των χαρακτήρων και της γενικότερης ατμόσφαιρας συμβάλλει η γραφή του Καραγάτση. Η γλώσσα του είναι μαγευτική και το ύφος του περίτεχνο, αλλά με έναν τρόπο που κυλάει αβίαστα. Ουσιαστικά, το μυαλό σου πηδάει ανάλαφρα από λέξη σε λέξη. Σαν να διαβάζεις ποίηση σε πεζό λόγο. Η γενικότερη αίσθηση που σου αφήνει είναι σαν να βρίσκεσαι σε μια απροσδιόριστη κατάσταση κάπου σε μια αλλοτινή εποχή μεταξύ πραγματικότητας κι ονείρου.

Είναι δε αξιοπρόσεχτο το πόσο προοδευτικό και μπροστά από την εποχή του είναι το μυθιστόρημα. Αν αναλογιστεί κανείς ότι γράφτηκε στα μέσα του 20ου αιώνα θα εντυπωσιαστεί από την ίδια την θεματολογία και τις περιγραφές. Μη ξεχνάμε ότι η ηδονή κι ο σωματικός πόθος είναι κεντρικοί παράγοντες της πλοκής.

Και μιλώντας για την πλοκή… υπάρχουν στιγμές που σκέφτεσαι ότι η τάδε ή η δείνα εξέλιξη ήταν αναμενόμενη και προβλέψιμη. Και; Η γραφή του Καραγάτση ξεπερνά κάθε πλοκή. Εξάλλου και στην αρχαία τραγωδία πολλά πράγματα ήταν προβλέψιμα. Εκεί έγκειται κι όλη η μαγεία: ο δρόμος προς την συντριβή είναι μονόδρομος, καθώς οι ήρωες ακολουθούν μια προδιαγεγραμμένη πορεία. Γιατί όσο μακριά κι αν τρέξεις στο τέλος θα σκοντάψεις πάνω στη μοίρα σου.

ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΩ; Ξανά και ξανά.

βαθμολογία: 93/100

σχετικές αναρτήσεις:

Ο αδιάφορος